Starefamilien
Starefamilien | ||
 Masaistare Lamprotornis hildebrandti Foto: Noel Feans | ||
Systematikk | ||
Rike: | Animalia | |
Rekkje: | Chordata | |
Klasse: | Aves | |
Orden: | Passeriformes | |
Familie: | Sturnidae | |
Slekter | ||
Vitskapleg namn | ||
| Sturnidae Rafinesque, 1815 | ||
Starar er små til middels store sporvefuglar i familien Sturnidae. Namnet 'Sturnidae' kjem frå det latinske ordet for starar, Sturnus. Mange afrikanske artar er kjente som glansstarar på grunn av den iriserande effekten ein ser i fjørdrakta. Familien inkluderer òg mange store artar i Asia med fellesnamnet 'myna' på engelsk. Starar finst naturleg i den gamle verda, frå Europa, Asia og Afrika, til nordlege Australia og øyane i det tropiske Stillehavet. Fleire europeiske og asiatiske artar har vorte introduserte til desse områda, så vel som til Nord-Amerika, Hawaii og New Zealand, kor dei vanlegvis konkurrerer med innfødde fuglar innanfor felles habitat. Ein art er kjent for dei fleste menneska i Europa og Nord-Amerika, det er den europeiske stare. Gjennom store delar av Asia og Stillehavet er hyrdestare vanleg.
Starar har kraftige føter, flyginga er sterk og direkte, og dei er mykje sosiale. Føretrekte habitat er ganske ope land, føda er mest insekt og frukt. Fleire artar lever nær menneskebustader der dei er altetande fuglar. Mange artar søkjer etter byttedyr som biller ved å setje nebbet inn i ein sprekk og deretter presse opp nebbet, og utvidar dermed holet til dei får tilgang til byttedyret i sprekken.[1]
Fjørdrakta til mange artar er vanlegvis mørk med ein metallisk glans. Dei fleste artane hekkar i hòl, og legg blå eller kvite egg.
Starar har mangfaldige og komplekse lydar, og har vore kjente for å leggje inn lydar frå omgivnadene i sine eigne songar, inkludert bilalarmar og menneskeleg talemønster. Fuglane kan gjenkjenne bestemte individ på lætet deira, og er for tida gjenstand for forsking på utviklinga av menneskeleg språk.[2]
Innhaldsliste
1 Skildring
2 Utbreiing, habitat og rørsler
3 Åtferd
3.1 Herming
3.2 Kosthald og beiting
4 Artslista
5 Kjelder
5.1 Referansar
6 Bakgrunnsstoff
Skildring |
Starar er mellomstore sporvefuglar.[3] Den minste arten målt i lengd er bekstare (Poeoptera kenricki), på 15 centimeter, men den lettaste arten er munkestare (Poeoptera femoralis), på 34 gram. Dei største starane finn ein i slekta Mino, spesielt klovnestare (Mino dumontii) og gullmaskestare (Mino kreffti). Desse fuglane kan overstige 30 centimeter i lengd og vege over 225 gram. Fleire stareartar viser kjønnsdimorfisme i storleik.
Det syner derimot mindre kjønnsdimorfisme i fjørdrakt, berre 25 artar viser slike skilnader mellom kjønna. Fjørdrakta av starar er ofte fargerike grunna irisering, denne farga er avleidd frå strukturen i fjører, ikkje frå pigmenta. Nokre artar av asiatisk starar har fjørtoppar eller oppreiste fjører på hovudet. Anna ornamentikk inkluderer langstrekte halefjører og fargerike nakne område i andletet. Desse fargane kan vere avleidd frå pigment, eller, som hos balistare, strukturelle farger som kjem av lysspreiing av parallelle kollagenfibre. Irisen hos mange artar er raud og gul, sjølv om yngre fuglar har mykje mørkare iris.[3]
Utbreiing, habitat og rørsler |
Gråhovudstare er ein delvis migrant over store delar av austre utbreiingsområde, men rørslene deira er dårleg forstått
Starar lever i eit breitt spekter av habitat frå polarsirkelen i nord sør til ekvator, faktisk unngår dei berre dei tørraste sandørkenar. Familien er naturleg fråverande frå Amerika og frå store delar av Australia, men er til stede over mesteparten av Europa, Afrika og Asia. Slekta Aplonis har òg spreidd seg over øyane i Stillehavet og har nådd Polynesia, Melanesia og Mikronesia,[3] i tillegg har éin art i slekta Mino nådd Solomonøyane,[4] er det òg ein art av denne slekta som er den einaste stare funnen i det nordlege Australia.[3]
Asiatiske artar er mest vanlege i eviggrøne skogar, 39 artar funne i Asia er hovudsakleg skogsfuglar i motsetnad til 24 andre artar som finst i meir opne eller menneskepåverka miljø. I kontrast til dette er afrikanske artane mest sannsynleg å finne i ope skog og på savannar, 32 artar er spesialistar på ope område mot 13 typiske skogsartar. Det høge mangfaldet av artar som finst i Asia og Afrika er ikkje samanliknbart med situasjonen i Europa, som har ein utbreidd, og svært vanleg art og to meir avgrensa artar. Den europeiske staren er både svært utbreidd og ekstremt trufast i sitt leveområde, han opptar dei fleste typane av opne habitat. Som mange andre stareartar har han òg tilpassa seg lett menneskepåverka habitat, inkludert jordbruksland, frukthagar, plantasjar og urbane område.[3]
Nokre stareartar er trekkfuglar, anten heilt, som akasiestare, som hekkar i Etiopia og nordlege Somalia og vandrar til Kenya og Sør-Somalia, eller kvitskulderstare, som er trekkfugl i ein del av utbreiingsområdet, men er standfugl i andre delar.[3]
Åtferd |
Starar er generelt ein svært sosial familie. Dei fleste artane dannar flokkar av varierande storleik heile året. Desse flokkane kan omfatte andre stareartar og nokre gonger artar frå andre familiar. Denne sosiale åtferda er spesielt tydeleg ved oppsamling i kvileplassar, utanom hekkesesongen kan slike flokkar samle tusenvis av fuglar.[3]
Herming |
Starar imiterer ei rekkje fugleartar, og har eit repertoar av 15-20 ulike imitasjonar. Dei føretrekkjer å imitere ropa frå artar med læte som er enkle i frekvens struktur, og rop som viser liten amplitudemodulasjon. Det finst lokale dialektar av hermelydar.[3] I tillegg til fuglar imiterer dei òg andre lydar, til dømes telefonar og bilar.
Kosthald og beiting |
Føda til starar er vanlegvis dominert av frukt og insekt. Mange artar er viktige spreiarar av frø i Asia og Afrika, til dømes kvit sandeltre (Santalum album), og banyan (Santalum album). I tillegg spreier dei parasittiske misteltein. I Sør-Afrika er raudvengstare er ein viktig spreiar av introduserte Acacia cyclops. Starar har vorte observerte i å beite på gjærande, overmoden frukt, noko som førte til spekulasjonar om at dei kan bli rusa av alkohol.[3] Laboratorieforsøk på den europeiske staren har funne ut at dei har eit enzym tilgjengeleg som tillèt dei å bryte ned alkohol veldig fort.[5] I tillegg til frukt, vil mange starar òg ta for seg av nektar. I kva for ei grad starar er viktige pollinatorar er ukjent, i det minste er somme det, som smalnebbstare i høgtliggjande Aust-Afrika, som pollinerer store lobelia-artar.[3]
Artslista |
Klovnestare, Mino dumontii
Beltestare, Gracupica nigricollis
Svartstrupestare, Gracupica contra
Langhaleglansstare, Lamprotornis caudatus
Blåøyreglansstare, Lamprotornis chalybaeus
Irisglansstare, Lamprotornis iris
Kongestare, Lamprotornis regius
Starefamilien i rekkjefølgje etter Clementslista versjon 6.8 frå august 2013[6] med norske namn etter Norske navn på verdens fugler.[7]
Aplonis: 21 øyartar i Indonesia, Oceania og Australasia
Mino
Klovnestare, Mino dumontii, Yellow-faced Myna
Gyllenstare, Mino anais, Golden Myna
Gullmaskestare, Mino kreffti, Long-tailed Myna
Basilornis
Sulawesistare, Basilornis celebensis, Sulawesi Myna
Hjelmstare, Basilornis galeatus, Helmeted Myna
Toppstare, Basilornis corythaix, Long-crested Myna
Brudestare, Basilornis mirandus, Apo Myna
Sarcops: Coletostare, Sarcops calvus, Coleto
Streptocitta
Halsbandstare, Streptocitta albicollis, White-necked Myna
Sulastare, Streptocitta albertinae, Bare-eyed Myna
Enodes: Raudbrynstare, Enodes erythrophris, Fiery-browed Myna
Scissirostrum: Hakkestare, Scissirostrum dubium, Finch-billed Myna
Saroglossa
Flekkvengstare, Saroglossa spiloptera, Spot-winged Starling
Madagaskarstare, Saroglossa aurata, Madagascar Starling
Ampeliceps: Gulhovudstare, Ampeliceps coronatus, Golden-crested Myna
Gracula
Beostare, Gracula religiosa, Common Hill Myna
Malabarbeostare, Gracula indica, Southern Hill Myna
Engganobeostare, Gracula enganensis, Enggano Myna
Niasbeostare, Gracula robusta, Nias Myna
Veddabeostare, Gracula ptilogenys, Ceylon Myna
Acridotheres: 10 artar typiske mynas
Leucopsar: Balistare, Leucopsar rothschildi, Bali Myna
Gracupica
Beltestare, Gracupica nigricollis, Black-collared Starling
Svartstrupestare, Gracupica contra, Asian Pied Starling
Sturnia
Mandsjuriastare, Sturnia sturnina, Daurian Starling
Brunkinnstare, Sturnia philippensis, Chestnut-cheeked Starling
Kvitskulderstare, Sturnia sinensis, White-shouldered Starling
Gråhovudstare, Sturnia malabarica, Chestnut-tailed Starling- manglar norsk namn, Sturnia blythii, Malabar Starling
Kvithovudstare, Sturnia erythropygia, White-headed Starling
Kvitmaskestare, Sturnia albofrontata, White-faced Starling
Temenuchus: Pagodestare, Temenuchus pagodarum, Brahminy Starling
Pastor: Rosenstare, Pastor roseus, Rosy Starling
Sturnus
Silkestare, Sturnus sericeus, Red-billed Starling
Stare, Sturnus vulgaris, European Starling
Middelhavsstare, Sturnus unicolor, Spotless Starling
Sotstare, Sturnus cineraceus, White-cheeked Starling
Creatophora: Flikstare, Creatophora cinerea, Wattled Starling
Lamprotornis: 21 artar glansstarar
Cinnyricinclus: Ametyststare, Cinnyricinclus leucogaster, Violet-backed Starling
Spreo
Karoostare, Spreo bicolor, African Pied Starling
Gråbryststare, Spreo fischeri, Fischer's Starling
Oskestare, Spreo unicolor, Ashy Starling
Kvitkronestare, Spreo albicapillus, White-crowned Starling
Onychognathus: 11 afrikanske stareartar
Poeoptera
Spisshalestare, Poeoptera lugubris, Narrow-tailed Starling
Blåstare, Poeoptera stuhlmanni, Stuhlmann's Starling
Bekstare, Poeoptera kenricki, Kenrick's Starling
Pholia
Kanelbukstare, Pholia sharpii, Sharpe's Starling
Munkestare, Pholia femoralis, Abbott's Starling
Grafisia: Kvitbryststare, Grafisia torquata, White-collared Starling
Speculipastor: Skjorstare, Speculipastor bicolor, Magpie Starling
Neocichla: Kvitvengstare, Neocichla gutturalis, Babbling Starling
Rhabdornis
Stripetreklatrar, Rhabdornis mystacalis, Stripe-sided Rhabdornis
Stortreklatrar, Rhabdornis grandis, Long-billed Rhabdornis
Bruntreklatrar, Rhabdornis inornatus, Stripe-breasted Rhabdornis- manglar norsk namn, Rhabdornis rabori, Visayan Rhabdornis
Kjelder |
- Denne artikkelen byggjer på «Starling» frå Wikipedia på engelsk, den 25. januar 2011
Referansar |
↑ R. East and R. P. Pottinger (November 1975). «(Sturnus vulgaris L.) predation on grass grub (Costelytra zealandica (White), Melolonthinae) populations in Canterbury». New Zealand Journal of Agricultural Research (The Royal Society of New Zealand) 18 (4): 417–452. ISSN 0028-8233. (Sjå s. 429.)
↑ Zimmer, Carl. "Starlings' Listening Skills May Shed Light on Language Evolution". The New York Times, May 2, 2006. Henta 25. januar 2012.
↑ 3,03,13,23,33,43,53,63,73,83,9 del Hoyo, J.; Elliot, A. & Christie D., red. (2009). «Family Sturnidae (Starlings)». Bush-shrikes to Old World Sparrows. Handbook of the Birds of the World. Band 14. Barcelona: Lynx edicions. s. 654–709. ISBN 978-84-96553-50-7.
↑ Doughty, Chris; Day, Nicholas & Andrew Plant (1999). Birds of The Solomons, Vanuatu & New Caledonia. London: Christopher Helm. ISBN 0-7136-4690-x Check|isbn=value: invalid character (hjelp). Cite uses deprecated parameter|coauthors=(hjelp)
↑ Prinzinger, R.; Hakimi G.A. (1996). «Alcohol resorption and alcohol degradation in the European Starling Sturnus vulgaris». Journal fur Ornithologie 137 (3): 319–327. Cite uses deprecated parameter|coauthors=(hjelp)
↑ Clements, J.F.; T.S. Schulenberg; M.J. Iliff; B.L. Sullivan; C.L. Wood; D. Roberson (august 2013), The eBird/Clements checklist of birds of the world: Version 6.8 (CSV), Cornell Lab of Ornithology, henta 10. august 2014
↑ Syvertsen, P. O., Ree, V., Hansen, O. B., Syvertsen, Ø., Bergan, M., Kvam, H., Viker, M. & Axelsen, T. 2008. Virksomheten til Norsk navnekomité for fugl (NNKF) 1990-2008. Norske navn på verdens fugler. Norsk Ornitologisk Forening sin nettstad (publisert 22.5.2008)
Bakgrunnsstoff |
Videoar, bilete og lydopptak av starar hos Internet Bird Collection
