Storbjørnemose



















Vanleg bjørnemose

Vanleg bjørnemose
Vanleg bjørnemose

Systematikk

Rike:

Planteriket Plantae

Overrekkje:

Landplantar Embryophyta

Rekkje:

Bladmosar Bryophyta

Klasse:

Bjørnemosar Polytrichopsida

Orden:

Bjørnemoseordenen Polytrichales

Familie:

Bjørnemosefamilien Polytrichaceae

Slekt:

Bjørnemoseslekta Polytrichum

Art:

Vanleg bjørnemose P. commune

Vitskapleg namn

Polytrichum commune
Hedw.

Storbjørnemose (Polytrichum commune) eller vanleg bjørnemose er den største og vanlegaste bjørnemosearten i Skandinavia.


Mosen veks i store, lause tuer med 10-30 cm lange ugreina stenger. Blada er 8-12 cm lange med ein glinsande nederdel som sluttar seg om stengelen. Sporekapselen sit på en 6-12 cm lang stilk, og før han er moden, har han ei lang gulbrun hette med frynser.


Vanleg bjørnemose er vanleg på myr og på fuktig og sur skogsmark. Han er nøysam.




Innhaldsliste





  • 1 Bruk


  • 2 Namn


  • 3 Kjelder


  • 4 Bakgrunnsstoff




Bruk |




Umodne sporekapslar
Foto: Arnstein Rønning





Modnare sporekapslar
Foto: Arnstein Rønning



Tradisjonelt har bjørnemose vorte brukt til å lage små soplimar av. Eit knippe bjørnemose kunne då verte lagt rundt eit langt skaft og surra fast med hyssing eller bjørketæger. Slike soplimar vart brukt til reingjering av hus. Mellom anna har dei vorte brukte til fjøsvask. Desse soplimane måtte haldast fuktige.


Elles kunne dei verte brukte til gryteskrubb, til å koste oske og kolstykke ut or bakaromnen når brød skulle inn , og til å gjere bakstehella rein under flatbrødbaking.


Bjørnemosen har vorte brukt til husdyrfôr. Særleg har sporekapslane vorte rekna som næringsrike. Born har og mange stader ete desse sporehusa.



Namn |


Namnet «bjørnemose» kjem truleg av folketradisjonen om at bjørnen brukar å sanke saman denne mosen til hiet sitt.


Sjølv om dette namnet er kjend over heile Noreg, har og andre lokale namn vore vanlege:



  • Hestemose, staurmose (på grunn av storleiken)


  • Sopemose, ryvippmåssa (den vart brukt til soplime)


  • Musåker, gaukemat, gaukekonn, kråkehavre og liknande (på grunn av sporehusa)


Kjelder |




  • Kåre Arnstein Lye Moseflora Universitetsforlaget 1974


  • Høeg, Ove Arbo:Planter og tradisjon. Universietsforlaget, 1975



Bakgrunnsstoff |


  • Om bjørnemose på norsknettskole.no


Commons-logo.svg Commons har multimedia som gjeld: Storbjørnemose







-

Popular posts from this blog

Nidaros erkebispedøme

Image
For det lutherske bispedømet, sjå Nidaros bispedøme. Nidaros erkebispedøme var eit katolsk erkebispedøme med sete i Nidaros. Det vart oppretta av kong Olav Kyrre mellom 1070 og 1080 som bispedøme. Bispedømet vart opphøgd til erkebispedøme i 1153. Erkebispedømet vart innstifta av pave Anastasius IV i 1154, og var i funksjon fram til reformasjonen i 1537. Erkebiskopen sitt hovudsete var Erkebispegarden, rett ved domkyrkja Nidarosdomen. Frå 1152 til 1154 var Nicholas Breakspear i Skandinavia som paveleg utsending, og organiserte opprettinga av erkesetet. Innhaldsliste 1 Utbreiing og jurisdiksjon 2 Overhyrdar 2.1 Lydbiskopar 3 Biskopar 3.1 Biskopar 3.2 Erkebiskopar Utbreiing og jurisdiksjon | Kart over den nordiske kyrkjeprovinsen (1153-1387) Erkebispedømet omfatta i tillegg til Noreg øyane i vest i Noregsveldet. Nidaros var eit metropolitanerkebispedøme med fylgjande underliggjande bispedøme suffraganar: Bj...
Read more

Birsay

Image
Tettstaden Birsay på Orknøyane. Ruinane av jarleplasset om lag midt i biletet. (Fotografi frå 2012) Utsikt mot Birsay og Brough of Brisay (fotografi frå 2009) Birsay er ein tettstad i eit sokn (parish) med same namn, nordvest på øya Mainland [Note 1] på Orknøyane, om lag 31 km frå Kirkwall. Staden er omtala fleire stader i Orknøyingasoga [1] , der han er kalla «Byrgesherad» (norrønt: Birgisherað ). Namnet skriv seg truleg frå elvenamnet Birgisá [2] . Innhaldsliste 1 Den gamle hovudstaden 2 Bispesetet 3 Jarlepalasset 4 Kjelder og utfyllande opplysningar 4.1 Notar 4.2 Fotnotar 4.3 Bakgrunnsstoff Den gamle hovudstaden | Hovudartikkelen for dette emnet er Torfinn Sigurdsson . Soknet er i dag i hovudsak ei jordbrukskommune men er mest kjend for dei mange kulturminna i området. Tettstaden Birsay blir gjerne omtala som «den gamle hovudstaden på Orknøyane» [3] , og ein viser d...
Read more

Was Woodrow Wilson really a Liberal?Was World War I a war of liberals against authoritarians?Founding Fathers...

Image
Do VLANs within a subnet need to have their own subnet for router on a stick? What are the differences between the usage of 'it' and 'they'? Dragon forelimb placement How do we improve the relationship with a client software team that performs poorly and is becoming less collaborative? What typically incentivizes a professor to change jobs to a lower ranking university? How to write a macro that is braces sensitive? Modeling an IPv4 Address Writing rule stating superpower from different root cause is bad writing Can I ask the recruiters in my resume to put the reason why I am rejected? Approximately how much travel t...
Read more